WORLD
Το πρώτο graffiti στην ιστορία έγινε από έναν Δημητράκη στη Νέα Υόρκη του ’70 και κατέληξε ως εκλεπτυσμένη street art του Banksy στις ημέρες μας.
Μέσα στο οικονομικό και κοινωνικό χάος της δεκαετίας του ’70, τη στιγμή που μεσουρανούσε ο ρατσισμός και ο οικονομικός αποδεκατισμός της Αμερικής με αποκορύφωμα τη δημοσιονομική κρίση του 1976, εμφανίστηκε από το πουθενά η πρώτη «μουτζούρα» στους τοίχους της Νέας Υόρκης. Στις αρχές του 1971, ένας νεαρός άνδρας, ο Demetrius, Έλληνας μετανάστης, ταξίδευε στη Νέα Υόρκη και έγραφε κωδικοποιημένα το όνομα του (ΤΑΚΙ 183) στους τοίχους της πόλης, σε πόρτες αλλά και σε πινακίδες.
Το όνομα του στην ουσία λειτουργούσε ως μια ψευδοταυτότητα, με στόχο να μείνει στα θεμέλια της πόλης και να αναγνωρίζεται από γενιά σε γενιά. Σύμφωνα με τον ίδιο, το ΤΑΚΙ 183 προέρχεται από το χαϊδευτικό του ονόματος του και τον αριθμό διεύθυνσής του. Ήταν γοητευτικό να μη γνωρίζει κάποιος την πραγματική σου ταυτότητα, ομολογεί, είσαι ελεύθερος πνευματικά.
Οι αντιδράσεις για το πρώτο graffiti ποικίλες. Η New York Times χαρακτήρισε τον TAKΙ ως λαϊκό ήρωα, ξεκινώντας μάλιστα μία συζήτηση για το εάν το graffiti θα έπρεπε να θεωρηθεί πλέον λαϊκή τέχνη, όπως είναι η street art στις ημέρες μας.
Η διάδοση του graffiti και οι συμμορίες του
Σταδιακά η επιρροή, που άσκησε το TAKI 183 στην νεολαία της Νέας Υόρκης, γιγαντώθηκε και κατευθύνθηκε και εκτός ορίων πόλεως. Ξεκίνησαν από μικρά tags – ετικέτες με ψευδώνυμα μαζί με αριθμούς αστικών δρόμων και κυριάρχησαν σε διάφορους τοίχους και δημόσια κτίρια. O καλύτερος «μουσαμάς» τους δεν ήταν άλλος από το μετρό της Νέας Υόρκης. Μέχρι το 1973 το graffiti εξελίχθηκε αποκτώντας χρώμα στην κυριολεξία. Τα παλιομοδίτικα μαύρα spray αντικαταστήθηκαν από τα χρωματιστά και οι τοίχοι διακοσμήθηκαν με περίτεχνα σχέδια, που φυσικά περιλάμβαναν γράμματα ακόμα σχηματίζοντας κάποιο «μυστικό» όνομα.
Με την διάδοση του graffiti σχηματίστηκαν ομάδες και συμμορίες, όπως οι Crue, Challenge to be free, Fabulous Five. Οργανώνονταν και λειτουργούσαν καθαρά ως συμμορία με τελετουργικά μύησης, κανόνες συμπεριφοράς, ένα ολοκληρωμένο αξιακό σύστημα. Οι έμπειροι ονομάζονταν Kings, ενώ οι νεομυημένοι Toys.
Όσο γιγαντωνόταν το φαινόμενο των graffiti, τόσο οι Αρχές ανησυχούσαν περισσότερο για την τάξη και ηθική της νέας τέχνης. Έτσι, η κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει μία καμπάνια αντι- graffiti στις πόλεις. Η τακτική αυτή περιλάμβανε χρήση κυνηγόσκυλων, συρματοπλέγματα στο μετρό, χρήση αντι-graffiti μπογιάς και πλύσεις με οξύ, απαγόρευση της πώλησης spray σε ανήλικους, ενώ θεσπίστηκε μέχρι και ημέρα του Αντι- graffiti.
Η είσοδος του graffiti στις γκαλερί
Όπως σε κάθε υπόθεση, που έγειρει κυβερνητικές αντιδράσεις, έτσι και εδώ μία κάστα Αμερικάνων φιλοσόφων, ανθρωπολόγων και κοινωνιολόγων αντέδρασαν σ’ αυτή την κινδυνολογία. Μαζί με τον φοιτητή Κοινωνιολογίας, Hugo Martinez, οι νέοι καλλιτέχνες graffiti ίδρυσαν το UGA (United Graffiti Artists). Το UGA αποτέλεσε μία δημιουργική διέξοδο στους νέους, ειδικά στους Πορτορικανούς, που προέρχονταν από φτωχά περιβάλλοντα. Η δουλειά των νέων αυτών καλλιτεχνών παρουσίαστηκε στο City College, ενώ σιγά σιγά διοργανώνονταν και εκθέσεις στην περιοχή του SoHo, παρουσιαζόμενα ως μία μορφή πρωτόγονης τέχνης.
Το mainstream σκοτώνει
Αν και στην αρχή το graffiti αντιμετωπίστηκε ως ένα στοιχείο αταξίας, που «μόλυνε» την πόλη, προκαλούσε αναρχία και διέφθειρε τους νέους, η είσοδός του στην ελίτ των εκθέσεων τέχνης εξάγνισε το graffiti για την κυβέρνηση και τα ΜΜΕ. Φυσικά, όπως κάθε νίκη έχει και τις παράπλευρες απώλειες της. Μπορεί το graffiti να κέρδισε την αναγνώριση και ως ένα βαθμό την υποχώρηση της πολιτείας, όμως η μεταφορά του σε εσωτερικό χώρο, προκάλεσε την αλλοίωσή του. Το graffiti ήταν αντίδραση και η ομορφιά του στηριζόταν στο «παράνομο» τρόπο ύπαρξης του, τοποθετήμένο σε γκαλερί και γκαλά χάνει τη γοητεία του για τους θαυμαστές του.
Τα graffiti συνεχίζουν μέχρι και τις ημέρες μας να υπάρχουν και ακόμα διχάζουν…. Μια ματιά στους δρόμους της πόλης θα σας πείσει!
